SZR – czyli automatyka samoczynnego załączania rezerwy. Wszystkie elementy układów elektrycznych są w pewien sposób podatne na zaburzenia parametrów zasilania lub jego zanik. W przypadku awarii publicznej sieci zasilającej lub systemu lokalnego jesteśmy narażeni na krótkie bądź długotrwałe przerwy w zasilaniu. W życiu codziennym zwykle nie zdajemy sobie sprawy z ryzyka na jakie jesteśmy z tego powodu narażeni, np.:

• w przypadku braku zasilania w szpitalu życie pacjenta poddawanego operacji może zostać narażone,
• brak ogrzewania na fermie może doprowadzić do zniszczenia znaczącej części hodowli,
• niektóre produkty wymagają przetrzymywania w ściśle określonych warunkach. W przypadku szczepionek wzrost temp może doprowadzić do ich zniszczenia.

Dlatego tak ważne jest jak najszybsze przywrócenie zasilania. W tym celu stosujemy układ „Samoczynnego Załączania Rezerwy”. Układ z założenia niezbyt skomplikowany, jednak mający bardzo odpowiedzialną rolę w systemie zasilania awaryjnego. To właśnie on zapewnia automatyczną zmianę źródła zasilania na drugi obwód zasilający w przypadku zaniku zasilania źródła głównego, lub błędnych jego parametrów, np. na agregat prądotwórczy. Do najczęstszych zakłóceń należą:

• zanik napięcia lub jego spadek, wynikający z awarii sieci energetycznej
• duże różnice w napięciach międzyfazowych powodujące asymetrię zasilania
• skokowe zmiany napięcia spowodowane obecnością nieciągłych i dużych odbiorów.

Jako rezerwowe źródło zasilania rozumiemy drugą, niezależną linię energetyczną lub agregat prądotwórczy. System SZR może być sterowany w pełni automatycznie. W razie potrzeby jesteśmy również w stanie aktywować go ręcznie, np. gdy wiemy o nadchodzącym planowanym wstrzymaniu dostawy prądu przez zakład energetyczny. Jego działanie bazuje na przekaźniku programowalnym, dwóch stycznikach oraz napędzie realizującym automatyczną pracę. Urządzenie wyposażone jest w blokadę mechaniczną zapobiegającą możliwości jednoczesnego zwarcia dwóch zasilań. Parametry, które użytkownik programuje w celu zabezpieczenia źródeł odbioru lub podłączenia zasilania awaryjnego:

• czas zwłoki – w przypadku braku zasilania lub jego błędnych parametrów, system SZR zostaje aktywowany. W tym momencie zostaje rozpoczęte odliczanie czasu zwłoki. W przypadku, gdy czas dobiegnie do zera system otworzy stycznik zasilania głównego oraz zamknie stycznik zasilania rezerwowego. W przypadku agregatu silnik zostanie uruchomiony i dopiero po ustabilizowaniu parametrów pracy zostanie zamknięty stycznik ZR. Podczas, gdy odliczania czasu zostanie przywrócone zasilanie główne, system SZR zostaje deaktywowany.
• czas powrotu – w przypadku przywrócenia zasilania głównego lub jego prawidłowych wartości, układ SZR rozpocznie odliczanie czasu, po którym stycznik zasilania rezerwowego zostanie rozłączony, a następnie zamknie stycznik zasilania głównego.
• parametry zasilania podstawowego takie jak napięcie, częstotliwość. Przykładowo system zmieni zasilanie, gdy napięcie spadnie poniżej 200 V. Jesteśmy w stanie dostosować te parametry znając odbiorniki. I tak np. sprzęt informatyczny jest dużo bardziej narażony na zmiany parametrów zasilania niż np. pompa wody. Dlatego dla sprzętu informatycznego możemy ustawić dużo mniejszy margines błędu parametrów.